TEMSİLEN MUHAKEME

TEMSİLEN MUHAKEME

Thinking through agents… Temsilciler kanalı ile düşünmek…

Kiraya vermek için evinizi ve isteklerinizi iyi bilen bir komisyoncu bulmanız gerekir… Komisyoncu sizi ne kadar iyi tanırsa, sanki sizin ayakkabılarınız içinde imiş gibi davranabiliyorsa amacınıza ulaşma şansınız daha fazla olur… Bunun için en uygun komisyoncuyu seçmiş olmanız gerekir…

Laporoscopi Video-Surgery ameliyatlarında, işlemler çeşitli sondalarla vücuda sokulmuş bir video kamera, ışık ve diğer aletlerle yapılır. Bu sayede ekibin tümü aynı görüntüyü görür. Eski yöntemde el ile hissetmenin yerini zamanla oluşan görsel hissetme alır. Bir süre sonra aletler operatörün vücudunun bir parçası haline gelir(GATTI).

Yazılım geliştirme araçlarından oluşan geliştirme ortamları da insanın kullandığı her araç gibi, onun yeteneklerini arttırır ve giderek kullanıcının bir parçası olur. Bu ortamlar insan muhakemesinin doğal bir parçası haline gelir. Komisyoncu örneğinde olduğu gibi bu ortamlar ne kadar kullanıcının amaçlarına uygun tasarlanırsa ve kullanıcı bu ortamları ne kadar iyi tanırsa başarı o kadar artar…

Düşünme yeteneğimizi bir araç ya da araçlar ortamı ile genişletmemiz, bize çok karmaşık bir problemi soyutlayarak, az sayıda ve bildiğimiz değişkenler cinsinden muhakeme etme şansını verir… Çünkü insan ancak yedi artı eksi iki şeyi aynı anda algılayabilir(Miller).

Temsilciler kanalı ile düşünmek… Thinking through Agents…

İnsan düşüncesinde farklı şekillerde uygulanan bir yaklaşım… Örneğin bir kavramı kısa şekilde ifade etmek için sembol kullanımı… Bilgisayarınızda bir kutuphaneyi bir file’dan kolaylıkla ayırt etmemizi sağlıyor semboller… Ve biz semboller cinsinden seri bir şekilde düşünüyoruz, bilgisayarda iş yaparken…

Satranc ya da tavla oyunları, küçük birer oyun sistemi… Oyun oynarken, biz kendi duygu ve düşüncelerimizi o oyunun kuralları çerçevesinde ifade ediyoruz ve yaşıyoruz…

Daha soyut bir örnek, idealler, dogmalar ya da her türlü düşünsel – özetleyici – kalıplar…
“Mutlak muhakemenin ve anlık belleğin kısıtlı imkanları algılayabildiğimiz, işleyebildiğimiz ve hatırlayabildiğimiz bilgi miktarı üzerine ağır sınırlar koyar. Uyarı girişini bir çok boyuta göre düzenleyip daha sonra bir diziye ya da gruba ayırarak bu bilgisel dar boğazı kırabiliriz ya da en azından genişletebiliriz(MILLER)”. “Grup kolaylıkla tanınabilen düzenlenmiş uyarı malzemesi birimidir(EBART)”.

Gruplama, save, save as vb. menu maddelerini file menusunde birleştirmek gibi. Bir dogma çerçevesinde düşünmek te düşünen kişinin işini kolaylaştırıyor… Numeric degerler, azlık çokluk, renklere, giderek siyah beyaza donusuyor… Kolaylık bazen sorunun çözümünü içeren olası durumların, esnekliğin kaybına yol açabiliyor…

Sanılmasın ki siyah beyaz renkler, kalın sınırlar tümüyle gereksiz. Bunlar kişilik belirlenmesinin zorunlu olabilen unsurları. Bir bebeğin Konuşmasında ilk unsurlar anne, baba ben gibi temel kavramlar… Az bilgili kişinin öğrenmesinde semboller hayati derecede önemli…

Bir bilgi şeması olmadan yeni öğrenilen şeyleri, yeni yaprakları nereye ekleyebilir öğrenci kişi… Semboller, dogmalar ve diğer tüm basite indirgeyici muhakeme unsurları bilgi yetersizliği içindeki insanın ayakta kalabilmek için geliştirdiği düşünsel yapılar…

“Belirsizliğin reddi ve doğruluktan emin olma ihtiyacı yalnızca paranoya ve ilişkili patalojik koşullardan daha geniş uygulaması olan bir insanca düşünme özelliğidir. Geniş bir uyumsal ve sosyal değerli insani düşünme süreçlerini kapsar”(MEISSNER).

İnsanın kendi içsel dünyası ve kendi dışındaki ‘gerçek’ dünya! Kişilik oluşumu ve öğrenmede bunların dengesi önemli… Kişi bilgi birikimine göre algıladığı şeyleri anlayarak öğrenebilir. Ya da anlamaz ve algıladıkları bilinçaltını koşullar… Bir öğretmen öğretmek için yetkili bir kişidir. Temsil ettiği kişiler çocuğun ailesi, toplum hatta devlettir.

Temsilciler aracılığı ile düşünmek… Thinking through agents…

Konunun uzmani olan kişiler – bizim yapamadığımız işler için bizi temsil etmekteler… Öğretmen, emlak komisyoncusu, politikacı vb… Bu kişilerin semiotic tree’leri yani bilgi dağarcıkları ilgili konuda bizden çok daha gelişmiş … Kendi kendilerine kaldıklarında
semboller, dogmalar ve diğer bütün kolaylaştırıcılardan ayrık kendi dışlarındaki nesneler cinsinden,objective olarak düşünebilirler… Çünkü ilgili tüm object’ler düşünme ağaçlarında var… Hemen hemen…

Bir konuyu başka bir düzlemde çözmek sonra da sonuçları başlangıç düzlemine taşımak LAPLACE teoreminde uygulanan bir düşünme yöntemi… Bu düşünme yöntemi de bir araç-temsilci aracılığı ile düşünmek şeklinde değerlendirilebilir. Doğrudan sonuca yaklaşan pragmatik düşünme yöntemi yerine sonuç alınması için gerekli sağlıklı ortamı sağlama epistemik düşünme yöntemi(KIRSCH) gibi…

Nasil hava karardığında lehim yapmaya devam etmek ve işi pragmatik yolla bitirmeye çalışmak yerine ışığı açmak epistemik bir çözümse… Vurdu kırdılı tartışmaya
girmek yerine önce tartışmanın grammerinde anlaşmak daha uygun olur…
Halledilecek işle ilgili herşeyi konuşabilir olmak gerekir… Yok bunu haklı haksız yapamıyorsak, o zaman güvenilir uzman temsilcilere bırakmak gerekir…

Ali Riza SARAL

Not: (En son fakat sonuncu olmayan) Güven ilk öğrendiğimiz duygu… İnanmak ise insan beyninin duygu ve düşünce unsurlarını dengeleyen hayati unsur.

Miller, G. (1956) "The Magical Number Seven, Plus or Minus Two: Some Limits on Our Capacity for Processing Information", Psychological Review, 63, 81-97
"The span of absolute judgment and the span of immediate memory impose severe limitations on the amount of information that we are able to receive, process, and remember. By organizing, the stimulus input simultaneously into several dimensions and successively into a sequence or chunks, we manage to break (or at least stretch) this informational bottleneck".

Ray E. Ebarts, "User Interface Design", Prentice Hall
The chunk is a unit of organized stimulus material that can easily be recognized. "Learning plays an important role in the formation of these chunks",[ p. 169].

Meissner, W. W. (1978) The Paranoid Process
“the need for conviction of rightness and the denial of uncertainity is a quality of human thinking that has broader application than merely to paranoia or related pathological conditions. Rather it spans a wide spectrum of adaptive and socially valuable human cognitive processes.”

Alberto Gatti
Sensing and Thinking through Technological Tools: The Impact on Cognitive Processes of a Change in the Organization of the Boundaries of Body. The Case of Laparoscopic Video-Surgery
Most of the surgical acts are mediated by external instruments, the surgical instruments. These tools fit, on one hand, the surgeon’s anatomical and ergonomic features and, on the other hand, the pragmatic function that they have to achieve. Step by step, with the experience, the surgical instruments tend to become something transparent for the surgeon, in the sense that the surgeon becomes so expert in using these instruments, which are, in their turn, shaped so as to fit the humans’ physical features, that the instruments almost become part of the surgeon’s body itself.
The concept that emerges from this consideration and that has a deep cognitive relevance is the concept of embodiment. Embodiment acquires here a specific meaning. In several contexts within Cognitive Science, the term “embodiment” is used to mean that cognitive processes sometimes take the form of physical actions without going through an isolate abstract theoretical step any more. In this article, I use the term “embodiment” in a different meaning. Embodiment is understood here as the structure of the boundaries of our body. In other words, embodiment refers to the way in which we organize our contact with the environment. We do not have a body which remains stable over time, nor do we always interact with the world only with our naked body, but very often we make use of suitable interfaces that modify the boundaries of our body and, therefore, the kind of interaction between us and the environment.
Alteration of our embodiment has strong consequences both on our sense of our self (Clark, 2003) and on the mechanisms of collecting and processing of information. A change in the structure of the boundaries of our body means a change in the structure of the boundaries of our mind.

DAVID KIRSH AND PAUL MAGLIO On Distinguishing Epistemic from Pragmatic Action
These actions are not used to implement a plan, or to implement a reaction; they are used to change the world in order to simplify the problem-solving task. Thus, we distinguish pragmatic octions-- actions performed to bring one physically closer to a goal-from epistemic actions -actions performed to uncover informatioan that is hidden or hard to compute mentally.

Less widely appreciated is how valuable external actions can be for simplifying the mental computation that takes place in tasks which are not clearly symbolic-particularly in tasks requiring agents to react quickly. We …

Let us call actions whose primary function is to bring the agent closer to his or her physical goal pragmatic actions, to distinguish them from
epistemic actions. As suggested earlier, existing literature on planning (Tate, Hendler, & Drummond, 1990), action theory (Bratman, 1987), and to a lesser extent decision theory (Chernoff & Moses, 1967) has focused almost exclusively on pragmatic actions.