Saturday, July 30, 2022

Introduction to AROUSING SENSE

 

My notes from AROUSING SENSE  of Tomie HAHN

 University of Illinois Press 2021 Urbana, Champaign Illinois



1 IMPULSES

Smile so deeply and strongly that your eyes close.

Hear and feel anything?

As you release, notice what stirs in your awareness.

 

There is an endless sea of sensory information that we are immersed in, noticing what you are aware of (and what is filtered) reveals and situates your reality, your sensibility.

 

Sensory modalities express (manifest) energy and existence differently over time.

 

building awareness of the sensibilities someone else might be experiencing can expand our knowledge of self/other and open communications.

 

Deepening awareness, sensational knowledge, supports empathy and encourages compassion.  The consciousness starts with the smallest of impulses.  Shifting one's sensory point of view, being open, shedding assumptions, and inviting empathy and vulnerability into our explorations can enable deep revelations that we experience may not be the same as what others experience.

 

Let us ponder what sensory information might be absent, overlooked, or overshadowed because other sensory modalities mask its presence or because of our lack of awareness or sensitivity.

 

Fostering Transformation

new possibilities to collaboratively address the harsh political climate and social conflicts.

 

How ideas to move every one to their own edge of vulnerability flourish?  How curiosity, and creativity alongside emotional well-being?

 

engage embodied practices to observe how we think with the body.

 

creating prompts and offering them as experimental sensory challenges for others

 

The Importance of Time

Awareness of changes in sensory qualities over time magnifies presence.

 

Recognizing changes allows us to be sensitive to others, to pause, and to consider how to respond and interact.  I cannot emphasize enough how strongly the impact of heightened awareness

can be self-awareness, communication, and the sense of connectedness to others and our environment.

 

As an example try this:

Directly after reading this sentence, hold your palms against your ears, close your eyes and breathe in and out slowly, and note as many sensory details as possible. (Pause here.)  Although brief, such a pause in one's day can summon a deeper  understanding of time, sense, and being.

 

The nuance of sensory counters throughout the day ...  can provide profound transformations.

 

2 MAKING SENSE

Curiously, the persistent sound of the ocean, so ever-present and noisy while traveling by boat, became filtered once on the island.  I imagine that the muting was partially my own sensory

filtering, not only due to my excited anticipation to listen to the chaotic bird chatter and wing flapping, but also because I was now habituated to the wall of ocean sounds. Sensory filtering.

 

Interpreting Sense

'Twas a sensory spoiler alert that would impose upon my first sonic acquaintance with puffins--a mere suggestion of an auditory memory, or scheme, that would initially not allow me to experience the actual puffin and razorback chatter.  Stolen sensory encounters.

 

I often wish that language did not impose on an initial experience.  The human capacity to use language, paired with our tendency to compare new experiences with the past, helps us to communicate and grow.  Schemas--frameworks that represent experiences, categories, and patterns that we have previously encountered--help us to discern, learn, and broaden our sensory vocabulary and provide a theory of learning through information processing and comparative judgments.  Growth arises throug a perturbation of previously experienced schemas.

 

Arousing Sense, and Situating Sense

 

arousing a blissful wonder

 

Sensory experience orients us in the world.  The senses situate us directly in a location and in the moment, as sensory experiences occur and change over time.  The more sensory impressions that arise and are noticed, the greater the memory imprint of that moment, event, environment.  Sensory experience is essentially about communication--transmission between our bodies and the environment, other individuals, and the interior landscape of our bodies.  what we sense and what we make of an experience reflexively reveals who we are, our environment, and our culture.  I value how attention to qualities of sensory experience conveys both our individuality and our connectedness  to our environments and other people and beings, if we are able to note our differences and similarities through our experiential engagements.

 

reflexivity supports transparency.  Identifying who is writing and why, from a clear voice, helps readers frame the text and to attempt to comprehend the perspective from the author's point of view.

 

If multisensory approaches to research and creative endeavors are acknowledged, disciplinary boundaries blur.  I propose that theory needs to follow experience and practice.  Rather than clutch a theoretical approach and proceed to apply it to an experiential encounter, theory needs to arise from

the wealth of experience, artifacts, creative output, fieldnotes, interviews, conversations, and so on.

 

Sensory experiences never occur in a vacuum, devoid of social, cultural, and environmental filters, insights, patterns, language, or emotions, simply because the person sensing embodies a cultural and personal background.

 

To be insensible--unconscious and unaware--of other people's sensibilities dismisses the rich diversity of our world, our humanity.

 

Making-Contemplating

There's something about the iterative, cross-pollinating flow between creativity and research that offers a precarious edge to explore how art making and research inform each other.

 

Making and thinking need not be separate endeavors.

 

there is creativity in research and research in creativity.  Making and contemplating are engagements of embodied consciousness in practice.

 

Teaching Sense

How do we teach and learn from sense?

 

--the wisdom of the body? Can we reach beyond dualities?  Can we reach beyond(false)

constructs of only five senses to include other sensory modalities?  How can we reveal culturally constructed sensibilities?  How might we convey the potential profundity of sense without stating the obvious, "This is going to be a deep experience"?

 

Serving Sense

Here I arrive at the core of Arousing Sense.  Offer experience.  Offer sensory encounters.

 

Arousing Sense is a collection of experimental recipes for engaging sensory experiences.

 

Vulnerability

Always hold vulnerability as a key to unlock sensational knowledge.  Be existentially open.  Resist defining.  How else might we step outside of ourselves and allow for experience to be fresh?

 

IF we are able to reveal and monitor our vulnerabilities, the dynamics of power and control issues that play out in ethnographic practice can be incorporated as  part of the work.

 

 

 

Friday, July 29, 2022

Misattribution Yanlış Atıf - Yanılsama

 

Yanlış Atıf - Yanılsama

Misattribution

 

Sweet anticipation, music and the psychology of expectation

David HURON

2006 Massachusetts Institute of Technology

 


Limbik sistemin aktivasyonu, sıklıkla, nedene ilişkin yanlış atıflara yol açarak, belirsiz veya keyfi çağrışımlara yol açabilir. Genel olarak, araştırmalar göstermiştir ki, ne zaman güçlü bir duygu deneyimlesek, beynimizin, çevrede bulunan göze çarpan uyarıcılarla bu duygusal durumu ilişkilendirme eğilimi vardır. Olasılık yelpazesi oldukça geniş bir alana yayılmıştır.

Activation of the limbic system can often lead to incorrect attributions of the cause—resulting in indiscriminant or arbitrary associations. In general, research has shown that whenever we experience a strong emotion, the brain has a tendency to associate the emotional state with whatever salient stimuli exist in the environment. The net is cast quite widely.

 

Ne zaman gözlemden bir çıkarım yaparsak, iki tür hata yapabiliriz. Bir hata, X'in Y'ye neden olduğu sonucuna varmamızdır (aslında X, Y'nin nedeni değildir). Metodologlar buna Tip I hata veya yanlış pozitif hata diyorlar. Alternatif olarak, yanlış bir şekilde X'in Y'nin nedeni olmadığı sonucuna varabiliriz (aslında X, gerçekten de Y'nin nedenidir). Bu bir Tip II hata veya yanlış negatif hatadır.

Whenever we make an inference from observation, we can make two kinds of errors. One error is that we falsely conclude that X is the cause of Y (when in fact, X is not the cause of Y). Methodologists call this a Type I error, or false positive error. Alternatively, we might falsely conclude that X is not the cause of Y (when in fact, X is indeed the cause of Y). This is a Type II error, or false negative error.

 

Aslında, bazı yararlı dersler öğrenmeye çalışmak için Tabiat birçok sonuca atlıyor. Tabiat, çok geniş bir neden yelpazesi oluşturarak öğrenme sorununu çözer.

In fact, in order to try to learn some useful lesson, Nature jumps to many conclusions. Nature addresses the problem of learning by casting a very wide net.

 

güçlü duygusal deneyimleri tüm belirgin(salient) algısal ipuçlarıyla ilişkilendirme eğilimindeyiz (günün saati, yüz özellikleri, konuşma tarzı, konum, renkler, vb.). Deneyim oldukça ağırlıklı olduğu için, (gerçek bir ipucu yakalama şansı daha yüksek olan) dar dersler çıkarmaktan (ilgili bir ipucu yakalayamama olasılığı yüksek olan) aşırı geniş sonuçlar çıkarmak daha iyidir. Başka bir deyişle, yanlış çıkarım, tümevarım probleminin tahmin edilebilir bir sonucudur. Yararlı bir ders aldığımızdan emin olmaya çalışırken, zihnimiz her türlü yanlış dersi öğrenmeye de tahammül eder. Yanlış atıf, az miktarda bilgiden sonuç çıkarmaya çalışmak için ödediğimiz bedeldir.

we tend to associate strong emotional experiences with all salient perceptual cues (time of day, facial features, manner of speaking, location, colors, etc.). Since the experience is highly charged, it is better to draw excessively broad conclusions (which have a better chance of catching a true cue) than to draw narrow lessons (which have a high chance of failing to capture a pertinent cue). In other words, misattribution is a predictable consequence of the problem of induction. In trying to ensure that we learn a useful lesson, our minds tolerate learning all sorts of wrong lessons as well. Misattribution is the price we pay for trying to draw conclusions from small amounts of information.

 

yanlış atıf, duygusallığın değişmez arkadaşıdır.

misattribution is emotion’s constant companion.

 

Duygular ne zaman harekete geçse, yanlış atıf çok uzakta değildir. Tahmin yanıtı ile ilgili durumun bu olduğunu iddia ediyorum. Bir dinleyici bir uyaranı doğru bir şekilde tahmin ettiğinde, yanlış atıf, olumlu duyguyu herhangi bir uygun seyirciye sabitlemeye hazırdır. Benzer şekilde, bir dinleyici bir uyarıcıyı tahmin etmekte başarısız olduğunda, yanlış yükleme suçu yaymaya hazırdır.

Whenever emotions are activated, misattribution is not far away. I contend that this is the situation with the prediction response. When a listener accurately predicts some stimulus, misattribution is ready to pin the positive emotion onto any convenient bystander. Similarly, when a listener fails to predict some stimulus, misattribution is ready to spread the blame.

Saturday, July 23, 2022

A vertigo memory of a former pilot

 

Bir Havacılık Vertigo Olayı

An Aviation Vertigo Event


 

“Eski bir pilotun bir vertigo anısı”

“A vertigo memory of a former pilot”

 

                Başımdan geçen gerçek bir olayı anlatmak istiyorum. Pilot eğitimimi yeni tamamlamış idim ve Sarıkamış’ta (Kars) göreve atanmıştım.  Sarıkamış, özellikle kış ve bahar aylarında meteorolojik olayların çok süratle değiştiği (oluştuğu) bir bölgedir.

I want to tell a real incident that happened to me. I had just completed my pilot training and was assigned to duty at Sarıkamış (Kars). Sarıkamış is a region where meteorological events change (occur) very rapidly, especially in winter and spring.

 

                Pilotaj eğitimim esnasında, aletle uçuş sertifikası da almıştım.  Şu anda tam gününü hatırlıyamıyorum.  Meteorolojik durumun uygun olduğu bir havada, Trabzon vilayetine bir seyrüsefer uçuşu planladık.

During my pilot training, I had also received an instrument flight certificate. I can't remember the exact date right now. We planned a cruise flight to Trabzon province in a weather inwhich the meteorological situation was suitable.

 

                Uçtuğumuz uçak 5 kişilik bir Cesna (U-17B) idi.  Uçak’ta 4 kişi idik.  Ben 2’ci pilot idim.  Kaptan benden daha kıdemli bir arkadaşım idi.  Uçağımızda otopilot yoktu.  Navigasyon cihazı olarak VOR (VHF Omni-directional Radio Range) ve ADF (Automatic Direction Finder) vardı.  Buz önleyici sistemlerimiz mevcut değildi (pitot tüpü ısıtıcı hariç).  İnişlerde ve uzun süzülüşlerde sadece kaporta flapını kullanırdık.   Uçuş aletleri olarak, Suni ufuk (HSI Horizontal Situation Indicator), yatış dönüş müşürü (T/S Turn and Slip indicator), varyometre, sürat saati, RMI (Radio Magnetic  Indicator), pusula gibi aletlerdi.  Bu nedenlerle, mecbur kalmadığımız müddetçe tüm uçuşlarımızı VFR (Visual Flight Rules) şartlarda yapardık.  Daha önce bahsettiğim gibi; 2 pilot + 2 yolcu parçalı bulutlu bir havada SARIKAMIŞ’tan havalandık ve vukuatsız, TRABZON hava limanına indik.

                The plane we flew was a 5-seat Cesna (U-17B). We were 4 people on the plane. I was the second pilot. The captain was a friend of mine who was more senior than me. Our plane did not have autopilot. There were VOR (VHF Omni-directional Radio Range) and ADF (Automatic Direction Finder) as navigation devices. Our anti-ice systems were not available (except for the pitot tube heater). On descents and long glides, we only used the hood flap. As flight instruments, instruments such as Artificial Horizon (HSI Horizontal Situation Indicator), T/S Turn and Slip Indicator, variometer, speedometer, RMI (Radio Magnetic Indicator), compass. For these reasons, we used to make all our flights under VFR (Visual Flight Rules) conditions unless we had to. As I mentioned before; 2 pilots + 2 passengers took off from SARIKAMIŞ in partly cloudy weather and landed at TRABZON airport without incident.

 

                Trabzondaki işlerimizi yaptıktan sonra, meteoroloji raporunu aldık.  Hava bulutlanmıştı.  Bulut taban 400 ft., tavan 1200 ft. Kadar idi.  Bulut içinde, hafif buzlanma olabilir idi.  Her iki pilot istişare ettik ve uçuşa karar verdik.  Kalkıştan sonra sadece 5 varyo tırmanışla 2 veya 3 dakika sonra bulut üstü olabileceğimize kara verdik.

                After we did our work in Trabzon, we got the meteorology report. The weather was cloudy. Cloud base 400 ft., ceiling was upto1200 ft. There was a slight icing in the cloud. Both pilots consulted and decided to take flight. After takeoff, we decided that we could be above the cloud after 2 or 3 minutes with only 5 vario climb.

 

                Genelde halk arasında çok söylenen bir söz vardır.  “Evdeki hesap çarşıya uymaz.” 

                There is a common saying among the people. “The account at home does not fit the market.”

 

Evet, bu gerçekleşti.  Kaptan ile görev taksimatı yapmıştık, ben kule konuşmalarını yapıyordum; o da uçağı kullanıyordu.

Yes, this happened. We had a division of duties with the captain, I was doing communication with the tower; He was using the plane.

 

Kalkışa müteakip hemen buluta girdik, ben sağ koltukta oturuyordum ve kokpitte sağımda olan pencereden, dışarıyı izliyordum.  Cam’lar hafif hafif nemlenmeye başlamış idi.  Saatime baktım, çoktan bulutu delip yukarıya çıkmamız gerektiğini düşündüm.  Tam o sırada bizden çok kıdemli bir pilot (ağabeyimiz), başımdaki kulaklıklarımı, şiddetli bir şekilde çıkarttı.  Bu şahıs hemen arkamdaki koltukta oturuyordu.  Kendisi helikopter pilotu idi.  Hayatında hiç uçak kullanmamıştı.  Fakat helikopter (IFR Instrument Flight Rules) lisansına sahip idi.  Bana bağırıyordu...  XXX (2. Pilot) , YYY (1st pilot) vertigo oldu.  Uçak spine girmek üzere, uçağı kurtar.  O anı anlatmaktan acizim.  Fakat yaşanan herşeyi (hatırlayabildiğim kadarı ile) anlatmıya çalışacağım.

Immediately after takeoff, we entered the cloud, I was sitting in the right seat and I was watching out of the window on my right in the cockpit. The windows were starting to get slightly damp. I looked at my watch, thinking that we should have pierced the cloud already and go up. Just then, a very senior pilot (our older brother) severely took off my headphones from my head. This person was sitting in the seat right behind me. He was a helicopter pilot. He had never used an airplane in his life. But he  was licensed for helicopter(IFR Instrument Flight Rules). He was shouting at me... XXX (2. Pilot) , YYY (1st pilot) has vertigo. The plane is about to spin, save the plane. I am unable to describe that moment. But I will try to describe everything that happened (as far as I can remember).

 

Arkadaşıma süratle bir göz attım, hareketsiz duruyordu, şaşırmış gibiydi.  Kulakları kızarmıştı.  Uçağın bir göstergesine baktım, kadran kırmızıya dayanmıştı ve motor vınlıyordu (sesi değişmişti).  Uçak soldan yatışla (yaklaşık 60 -70 derece) Karadenize düşüyordu.

I took a quick glance at my friend, who was standing still, as if surprised. His ears were red. I looked at the speed gauge of the plane, the dial was red, and the engine was humming (his sound had changed). The plane was falling into the Black Sea with a left bank (about 60 -70 degrees).

 

Uçuş okulunda öğretmenim, uçağı kötü durumlardan kurtarma eğitimimi bize çok çok iyi yaptırmıştı.  Her uçuş sonunda meydana dönerken, bu eğitimi sık sık yaptırırdı.  Eminim ki, onun sayesinde, hayattayız.  Hocama hayatımızı borçluyuz ona müteşekkirim.  Halen sağ ise kendisine sıhhat ve mutluluklar diliyorum.  Eğer bu fani dünyadan göçmüş ise kendisine Allah’tan rahmet diliyorum.

In flight school, my teacher had us do my training to recover from bad situations very, very well. When returning to the aerodrome  at the end of each flight, he often had this training done. I'm sure, thanks to him, we're alive. We owe our life to my teacher, I am grateful to him. If he is still alive, I wish him good health and happiness. If he has passed away from this mortal world, I wish God's mercy on him.

 

Yaptığım ilk iş, süratle, hocamın bana yaptırdığı eğitimi hatırladım.  İlk önce gazı aldım, dalış süratini azalttım.  Suni ufuku (HSI) düzeltmek istedim yatışı düzeltmek için, fakat suni ufuk ortada sabitlenmiyordu, sağa kaçıyordu, uçağı aksi yöne yatırıyordum, bu sefer aksi yöne kaçıyordu.  Sonunda suni ufuk huzur buldu.  Uçağa tekrar gaz verdim (HSI) üserinde, uçak sembolünü ortada ve ufuk hattı çizgisinin hemen üstünde tutuyordum.  Sonunda 1-2 varyo ile bulut üstü olduk.  Bu sırada Karadeniz kıyısındaki dağlara çarpmamızı engellemek için, az yatışla (1-2 derece) Karadenize doğru uçağı yönlendirdik.  Bu anlattığım olaylar çok çok kısa bir zaman içerisinde vuku buldu.

The first thing I did, I quickly remembered the training my teacher had given me. First I took the throttle, reduced the diving speed. I wanted to correct the artificial horizon (HSI), to correct the bank, but the artificial horizon was not fixed in the middle, it was running to the right, I was tilting the plane in the opposite direction, this time it was running in the other opposite direction. At last the artificial horizon found peace. On my HSI, I kept the airplane symbol in the middle and just above the horizon line. Finally, we were above the cloud with 1-2 vario. Meanwhile, we steered the plane towards the Black Sea with a low bank (1-2 degrees) to prevent us from hitting the mountains on the Black Sea coast. The events I am describing took place in a very, very short time.

 

Bu işleri yaparken, kendi psikolojik ve fizyolojik durmumu çok samimi olarak ifade etmek istiyorum.  Ölümü düşünemedim, uçağı kurtarmakla meşgul idim.  Dizlerim titriyordu pedallere basamıyordum (dolayısıyla rudder’ları düzgün kontrol edemiyordum.)  Bulut üstüne çıkınca, vertigo olan arkadaşımdan yardım istedim, pedallare beraber bastık.  Kulaklarım çınlıyordu, herhalde tansiyonum tavan yapmıştı.  Bir müddet uçak’da kimse konuşmadı.  Trabzon kuleye rapor verdik ve frekansı terk ettik.

I want to express my own psychological and physiological state while doing these tasks, very sincerely . I couldn't think of death, I was busy saving the plane. My knees were shaking, I couldn't press the pedals (so I couldn't control the rudders properly.) When the cloud came up, I asked my friend who had had vertigo for help, we stepped on the pedals together. My ears were ringing, I guess my blood pressure had skyrocketed. For a while, no one spoke on the plane. We reported to the Trabzon tower and left the frequency.

 

SONUÇ:

CONCLUSION:

                Bu olay yaklaşık 50 sene evvel cereyan etti.  O günden, bu güne, tüm hava araçalarında çok teknik gelişmeler oldu.  Bilgisayar kullanımında yapılan atılımlar, yapay zeka, son sistem navigasyonlar.  Bütün bu teknolojik gelişmeleri tereddütsüz destekliyor ve havacılık adına çok seviniyorum.  Yanlız, unutmamamız gereken bir realite var.  Yukarıda bahis konusu ettiğim bu teknoloji herhangi bir nedenle “OFF” olabilir.  Bu durumda herşey pilot veya pilotların eğitim seviyelerine ve sağduyularına bağlı olacaktır.  Yukarıda benim başımdan geçen olayda, ders çıkarılacak konular şöyledir;

                This event took place about 50 years ago. Since then, there have been many technical developments in all aircraft. Breakthroughs in computer use, artificial intelligence, latest system navigations. I support all these technological developments without hesitation and I am very happy for aviation. There is one reality, however, that we must not forget. This technology that I mentioned above may be “OFF” for any reason. In this case, everything will depend on the level of training and common sense of the pilot or pilots. In the incident that happened to me above, the subjects to be learned are as follows;

 

-          Uçağı kullanan pilot, IFR eğitimi almasına rağmen, bulut içinde, herhangi navigasyon referansı yok ise, tırmanışta dönüş (tırmanışlı dönüş) kesinlikle yapmamalıydı.

-          Özellikle yeni sertifika almış pilotlar, yaptıkları eğitimi yeterli görüp, özgüven sarhoşluğuna kapılıp, sorumluluklarını üstlendikleri yolcuların yaşamlarını tehlikeye kesinlikle atmamalıdır.

-          Simulatör eğitimi ve kontrollari çok sıkı denetlenmelidir.

- Despite the IFR training, the pilot operating the aircraft should never have made a climb during turn (climb turn) in the cloud if there is no navigation reference.

- Especially newly certified pilots should not consider their training sufficient, get drunk with self-confidence and endanger the lives of the passengers they take responsibility for.

- Simulator training and controls should be strictly supervised.

 

Wednesday, July 06, 2022

Havacılıkta Vertigo Hatalarında Yanlış Atıfın Rolü

Havacılıkta Vertigo Hatalarında Yanlış Atıfın Rolü

The Role of Misattribution in Aviation Vertigo Mistakes

 

With my gratitude to Robert O. BEAHRS who introduced me Huron at his Performance Studies class at İTÜ-MİAM

 

FAA_PHAK_2008_Fig_16-5

Araştırmalar, ne zaman güçlü bir duygu deneyimlesek, beynin, duygusal durumu çevrede bulunan göze çarpan uyaranlarla ilişkilendirme eğiliminde olduğunu göstermiştir. Yararlı bir ders almaya çalışmak için Nature birçok sonuca atlıyor. Yanlış atıf, az miktarda bilgiden sonuç çıkarmaya çalışmak için ödediğimiz bedeldir. Yanlış atıf, duygunun değişmez arkadaşıdır [1] .

Research has shown that whenever we experience a strong emotion, the brain has a tendency to associate the emotional state with whatever salient stimuli exist in the environment.  In order to try to learn some useful lesson, Nature jumps to many conclusions.  Misattribution is the price we pay for trying to draw conclusions from small amounts of information.  Misattribution is emotion’s constant companion [1] .

 

Eldeki bilgilerin belirsiz olduğu durumlarda kişiler karar verirken basit kurallar ve eğilimleri kullanırlar.

Bu durum kararlarının bu kurallar çerçevesi içinde oluşmasına neden olur (framing effect). Çerçeveleme etkisi ‘içinden gelen sesi dinlemek’ ve benzeri kişi zihnine ait duygusal sistem tarafından belirlenir [3] .

In situations where the available information is uncertain, people use simple rules and trends when making decisions.  This situation causes their decisions to be formed within the framework of these rules (framing effect). The framing effect is determined by the emotional system of the individual mind, such as 'listening to the inner voice' [3] .

 

Karar vermeye yönelik ÇERÇEVELER (frames)  bireylerde belirli yanıtlar uyaran durumsal somut nesne topluluklarıdır.   Bireyin karşılaştığı durum onun zihnindeki çerçevelerden birinin somut öğelerini içerirse bireyin bu durum ile ilgili scheması-planı harekete geçer/geçirilir [4].

Frames are situational assemblages of material objects (including bodies and settings) that evoke certain responses from individuals, in part by activating particular sets of schemas [4] .

 

İnsanoğlunun evrimi, son derece zor durumların üstesinden gelmek için özel çerçeveler geliştirmiştir. Bunlara İLLÜZYON denir [5]. Beyin, özel eğilimler veya süreçlerle yerleşik yeteneklerle zor durumun üstesinden gelmeye çalışır. Aslında bizim gerçeklik olarak algıladığımız şey, beynimizin dış ortamdan aldığı bilgileri kullanarak yarattığı gerçekliktir.

The evolution of human being has developed special frames to handle extremely difficult situations.  These are called ILLUSIONs [5] .  The brain tries to handle the difficult situation itself with builtin abilities with special tendencies or processes.  In fact what we perceive as reality is the reality our brain creates using the information it receives from the outer environment.

 

Yön duygusunu kaybetme, yani VERTIGO hislerin beyine yanlış bilgi yollaması nedeniyle konum bilgisinin kaybedilmesidir.   Havacılıkta bir pilotaj sorunudur [7,8] .

Losing the sense of direction, that is, VERTIGO is the loss of position information due to the senses sending false information to the brain. It is a piloting problem in aviation [7,8].

 

Eğer 30 ila 45 saniye belirli bir yönde dönerseniz artık orta kulağınız alışır ve dönmeyi hissetmezsiniz…  Uçağınız düz ve yatay gidiyor gibi hissedersiniz.  Pilot kabininde eğer yeri görüp referans alamazsanız uçağınız mezarlıkta bitecek başağı bir spiral dönüşüne başlamış olur…  Eğer uçağı ters yöne çevirirseniz bir süre sonra orta kulağınız, uçak düzelse bile bu sefer ters yöne yatıyormuş mesajını verir.

If you turn in a certain direction for 30 to 45 seconds, your middle ear will get used to it and you will not feel the rotation… You will feel like your plane is going straight and horizontal. If you can't see the ground and take a reference in the pilot's cabin, your plane will end in the cemetery and start a spiral spiral.

Pilotun duyularını algılama biçimi gerçeği algılamasını etkiler.

The way the pilot perceives his senses affects his perception of reality.

 

Pilotların VERTIGO’ya karşı yapmakta en zorlandıkları şey “bazı özel koşullarda duyularımızın hata yapabileceğini kabul etmektir”.   Vertigo başladığında, bir manevra pilotun zihnindeki belirli bir frame’i tetikler ve  gerçekten kopuk bir illusion algılamasına sebep olur, bu sırada pilotun gerçek durumu algılamasında bir yanılsama olur ve pilot durumun farkına varamaz.

The most difficult thing for pilots to do against VERTIGO is "to accept that in certain conditions our senses can make mistakes". When the vertigo starts, a maneuver triggers a certain frame in the pilot's mind and causes a real disconnected illusion perception, while the pilot's perception of the real situation is an illusion and the pilot cannot be aware of the situation.

 

Duygusallığın ağır bastığı kişilerde Vertigo hatasına düşme olasılığı daha çoktur[6]

People with a predominant emotionality are more likely to fall into Vertigo[6].

 

REFERENCES:

[1] HURON David , Sweet Anticipation - Music and the Psychology of Expectation

 

[2] Benedetto De Martino,* Dharshan Kumaran, Ben Seymour, Raymond J. Dolan ; Frames, Biases, and Rational Decision-Making in the Human Brain, Science 313, 684 (2006);

 

[3] Benedetto De Martino,* Dharshan Kumaran, Ben Seymour, Raymond J. Dolan ; Frames, Biases, and Rational Decision-Making in the Human Brain, Science 313, 684 (2006);

“Eldeki bilgilerin eksik ya da çok karışık olduğu durumlarda karar verirken kişiler uzun hesaplamalara değil bir takım basitleştirici kuralları veya etkin ilkeleri kullanırlar.  Buna ilişkin bir tahmin, ÇERÇEVELEME ETKİSİnin (framing effect), duygusal sistem tarafından belirlenen bir duygusal ilkeden kaynaklandığını ve bunun sonucunda seçme davranışına ilişkin bir önyargının ortaya çıktığını ileri sürer.

Thus, when taking decisions under conditions when available information is incomplete or overly complex, subjects rely on a number of simplifying heuristics, or efficient rules of thumb, rather

than extensive algorithmic processing (11).  One suggestion is that the framing effect results from systematic biases in choice behavior arising from an affect heuristic underwritten by an emotional system (12, 13).

 

[11] T. Gilovich, D. W. Griffin, D. Kahneman, Eds., Heuristics and Biases: The Psychology of Intuitive Judgment (Cambridge Univ. Press, New York, 2002).

[12] P. Slovic, M. Finucane, E. Perers, D. MacGregor, in Heuristics and Biases: The Psychology of Intuitive Judgment,

T. Gilovich, D. W. Griffin, D. Kahneman, Eds. (Cambridge Univ. Press, New York, 2002), pp. 397–421.

[13] X. Gabaix, D. Laibson, in The Psychology of Economic Decisions, Vol. 1: Rationality and Well-Being, I. Brocas,

J. D. Carrillo, Eds. (Oxford Univ. Press, Oxford, 2003), pp. 169–183.

 

[4] Michael Lee Wood, Dustin S. Stoltz, Justin Van Ness, and Marshall A. Taylor, “Schemas and Frames”,

Sociological Theory 2018, Vol. 36(3) 244–261 © American Sociological Association

 

[5] CARI NIERENBERG, Optical Illusions: When Your Brain Can't Believe Your Eyes, ABC News Medical Unit

"Illusions occur when the brain attempts to perceive the future, and thoseperceptions don't match reality," he said.  Although there is no single reason illusions take place, Martinez-Condeoffered another possible explanation.  The brain is a limited structure with limited resources, including itsnumber of neurons, wires, and neuronal connections, she suggested. "So insome cases, illusions may be due to the brain's need to take shortcuts."Simply put, the brain might need to quickly give more importance to somefeatures in a visual scene than others.  “

 

[6] Benedetto De Martino,* Dharshan Kumaran, Ben Seymour, Raymond J. Dolan ; Frames, Biases, and Rational Decision-Making in the Human Brain, Science 313, 684 (2006);

 

“Çerçeveleme etkisinin özellikle amigdala aktivitesiyle ilişkili olduğunu bulduk, bu da kararlara ilişkin önyargıları etkilemede anahtar rol taşıyan bir duygusal sistemi ileri sürer.  

We found that the framing effect was specifically associated with amigdala activity, suggesting a key role for an emotional system in mediating decision biases.

 

Elimizdeki veriler gösterdi ki; Rasyonel bireyler kendi duygusal önyargılarının daha iyi ve arıtılmış bir sunumuna sahiptir.  Bu durum, onlara gerektiğinde davranışlarını değişikliğe uğratma yeteneğini verir, optimal olmayan seçimlere karşı.

Our data raise an intriguing possibility that more Brational[ individuals have a better and more

refined representation of their own emotional biases that enables them to modify their behavior

in appropriate circumstances, as for example when such biases might lead to suboptimal decisions.  “

 

[7] SARAL Ali Riza, Sahte Gerçeklik Duygusu ;

https://largesystems-atc.blogspot.com/2006/10/sahte-gereklik-duygusu.html

[8] SARAL Ali Riza, Vertigo in the Air Traffic Control Room ;

https://largesystems-atc.blogspot.com/2006/10/vertigo-in-control-room.html