Bölünmüş
Dikkatte İkincil Görevin Sonlanması
Closure
of the secondary task in the divided attention
Bu kısa not,
dikkat birincil ve ikincil görevler arasında bölündüğünde, ikincil görevin
sonlanması üzerinedir.
This
is a short note on the closure of the secondary task when attention is divided
between a primary and secondary task.
“Ergonomik
açıdan, kişi birden çok görev verildiğinde, birincil görev öncelik
verilendir. Yani, en büyük zihinsel ve
fiziki kaynak alan görevdir. Verilen diğer bütün görevler daha sonra
sıralanır.[1]”
"Ergonomically
speaking, when one has a multi-task assignment, the primary task is the one
that takes priority. That is, it is the task that should receive the largest
amount of allocated mental and physical resource. All other tasks in the
assignment are dealt with in later order.[1]"
“Ergonomik
açıdan, işin tamamlanması için birden çok görev gerektiğinde, birincil işe göre
yan ya da tesadüfi olan herhangi bir iş ikincildir.”
"Ergonomically,
any job which is subordinate or incidental to the primary job where multiple
tasks are required for completion.
İKİNCİL
GÖREV: “Birincil bir görevi yapmak için, bir çok ikincil görevin yerine
getirilmesi gerekebilir”.
SECONDARY
TASK: "To perform a primary task, many secondary tasks may have to be
completed.[2]”
Bölünmüş
dikkat açısından ikincil görevin birincil görevin amacı ya da bağlamı ile
ilişkili olması gerekmez. Araba sürerken
müzik dinlemek gibi.
From
the point of divided attention the secondary task does not have to be related to
the aim or context of the primary task.
Listening to music while driving a car for example.
Birincil
görev için gerekli dikkat bazı durumlarda azalabilir. Tahmin edilebilirlik, tekrar edilebilirlik,
algılanması gereken olayların işlem hızı bunların bazılarıdır.
The
attention necessary for the primary task may be reduced in some cases. Predictability, repetitiveness, processing
speed of events that have to be percieved are some of these.
Birincil
görevin dikkat kaynaklarının azalması ikincil görevin kaynaklarını arttırır.
The
reduction of attention resources for the primary task increases the resources
of the secondary task.
Birincil
göreve ilişkin dikkat kaynaklarına olan ihtiyacın artması da ikincil göreve
ilişkin kaynakları azaltır.
Also
the increase of need for attention resources for the primary task reduces the
resources for the secondary task.
Arabayı
sürerken ve aynı zamanda radyoyu dinlerken, zor bir durumda, sürücü radyoyu
artık duymaz(acil durum kalkana kadar).
While
driving and listening to radio at the same time, in the case of a difficult
situation, the driver does not hear the radio anymore (-till the emergency is
solved).
Acil bir
durumda ikinicil görev bilinçli bir kara olmadan devre dışı kalır.
In
the case of emergency, the second task closes temporarily without conscious
decision.
İkinicilin
bu otomatik sonlanışı, birincil ve ikincil görevlerin farkında olmadan
karışması durumunda ölümcül bir tehlikeye dönüşebilir.
This
automatic closure of the secondary may become a deadly danger when primary and
secondary tasks are mixed unintentionaly.
Araba
sürerken eğer konuşma ciddileşirse ve derinleşirse benzer bir riske neden
olabilir. İkincil görev, yani ‘konuşma’
yoğunlaşır ve sürücü ‘oto sürme’, birincil görevinin ikincil göreve dönüştüğünü
fark etmez.
Talking
while driving may cause a similar risk if the talk becomes serious and
elaborated. The secondary task, namely
'talking' gets hot and the driver does not become aware that his primary task,
'driving' has become 'secondary'.
En kötüsü
‘konuşmanın’ birincil göreve dönüşmesi ve ikincil görevi, yani ‘oto sürmeyi’
kapanmaya zorlamasıdır. Sürücü arabayı
kontrol ediyor olmadığının farkında değildir.
The
worst of it happens when the 'talk' becomes the primary task and causes the
second task, 'driving's closure automatically.
The driver does not notice that he is not in control of the vehicle.
Teknik
dille, insan makine vücut buluşu bozulmuş ve durum farkındalığı kaybolmuştur.
Technically
speaking, the man machine embodiment has been destroyed and situation awareness
is lost.
Bazan aniden
uyanıp yoldaki bir tehlikeyi fark etmemizin bir nedeni de budur.
This
is one of the reasons we sometimes suddenly wake up to a risk on the road and
try to correct it.
[1,2]
Nugent, Pam M.S., PsychologyDictionary.org, April 28, 2013
