İş Süreci Belleği

İş Süreci Belleği

Ayakkabınızı nasıl bağlayacağınızı düşünmezsiniz,

Çatal kaşık kullanarak nasıl yemek yiyeceğinizi,

Yazı yazmayı, gazete okumayı,

Bisiklete nasıl bineceğinizi düşünmezsiniz.

Bu işleri yapmayı çocukken

Bir kere öğrendikten sonra

Hiç düşünmeden yaparsınız.

Çünkü bu işlem dizileri uzun vadeli belleğin

İş süreci belleği(procedural memory)

Kısmına yazılır.

Bir işlem dizisinin uzun vadeli belleğe

Yazılması için öğrenilmesi, çok defa

Tekrar edilmesi ya da

Bellekte zaten var olan işlem

Ya da bilgilerle ilişkilendirilmesi gerekir.

Otomobil kullanmayı, uçak, iş makinesi

Vb her türlü araç ve gereç kullanmayı

Bu şekilde öğreniriz.

Kullanılan her iş süreci, kendiliğinden

Tazelenir.  Bu bir anlamda orjinal

İş sürecinin o anın gereklerine göre

İş süreci belleği içinde

değişime uğramasıdır. 

Belleğe her erişim onu bozma değiştirme

Riskini de taşır.

Belirli işlem dizilerini sürekli tekrar

bir yandan bellek içeriğini tazeler

öte yandan yaratıcılığı ve esnekliği

azaltır, Hava Trafik Kontrolörü ve pilotların
uyanıklığını azaltıp yavaşlatır.  

İş Süreci Belleğine yazılmış bir eylem

Ya da iş kolay kolay silinmez.  İlk okulda

Oynadığınız bir oyun hemen aklınıza

Gelmez ama okula gidip o ortama girince

Hatırlarsınız.  Çünkü bilgi silinmemekle

Birlikte ona erişim yolları silinmiştir.

Uzun dönem bellekte bir iş dizisini silmek

İsterseniz, onun yerine geçecek ya da onunla

Karışacak bir başka işi öğrenmelisiniz.

Örneğin araba değiştirdiğinizde

Eski arabanızı nasıl kulandığınızın ayrıntılarını

Unutursunuz.

İş süreci belleğinin varlığı,

 beynin işleyişinin ve zihnin

Ne kadar büyük ölçüde belleğe

Dayandığını gösterir.

İş süreci belleği zihnin otomatik süreçlerini

Destekler.  Bilinçaltımızın otomatik olarak

Yaptığı işlerin programları iş süreci belleğinde

Yazılıdır.

İş süreci belleğinde yazılı işler otomatik olarak

Ya da istek ve irade (volution) ile

Çağrılıp çalıştırılabilirler.  Bilinçli olarak

Otomatik süreçleri koşullamak ve

Ayarlamak mümkündür.

Görev listesi(task set) ve intention(niyet)

Belirleyerek, otomatik süreçlerin tetiklenmesi

Önceden koşullanabilir.  Bu koşullamanın

Sık sık yapılması acil durumlara karşı

Hazır olmayı, esirgeyiciliği (vigilance)

Arttırır.

KAYNAKLAR:

1 - The Human Memory,  http://www.human-memory.net/types.html , 2010

2- Jason M. Chein , Controlled & automatic processing: behavior, theory, and biological mechanisms Walter Schneider∗, Elsevier, Cognitive Science, 2003

3- Jennifer McBride, Frédéric Boy, Masud Husain and Petroc Sumner, Automatic motor activation in the executive control of action, NCBI Resources, Frontiers in Human Neuroscience, 2012