Dikkat Penceresi ve Durum Farkındalığı

Bakmak gözlerimizi belirli bir yöne çevirmek ve oradaki nesneleri bir bütünlük içinde algılamak.
Örneğin dikdörtgen biçimindeki bir nesnenin kenarlarının birleştiğini ve paralel olduklarını algılamak.


Görmek ise bu nesnenin bir kapı olduğunu algılamak.  Bakmak basit bir işlemle muhakemesel olmayan, daha alt seviyede görme bilgilerinin geçici olarak depolandığı tampon bölgelerde yapılan bir işlem.  Görmekte ise görülen şeyin zihnimizdeki semantik-anlamsal bellekte bulunan kapı nesnesi ile bağlanması, ilişkilendirilmesi söz konusu.


Odaklanmak baktığımız alanın muhakeme güdümünde değiştirilmesi, genişliğinin sınırlanması, dışarıda bırakılan alanın yasaklanması.


Konsantre olmak/yoğunlaşmak görme sırasındaki bağlama/ilişkilendirme işleminin derinliğinin arttırılması.  Örneğimizdeki kapının büyüklüğünün değerlendirilmesi, eski mi yeni mi, diğer kapılarla karşılaştırılması gibi.


Dikkat etmek hem odaklanmayı hem de konsantre olmayı içerir.  Dikkat ederken önce odaklar, alanı sınırlar sonra da bir miktar konsantre oluruz.


Dikkat edilen şeyin mutlaka görsel algılanabilen bir nesne olması gerekmez.  Kişi soyut bir konu üzerinde de dikkatini toplayabilir.  Artan dikkat konsantrasyona dönüşür.


Dikkat penceresi kapsadığı alan içindeki ayrıntıların anlamları ile bağlandığı/ilişkilendirildiği alandır.
Biz dikkat ettiğimiz çerçeve içindeki nesneleri görürüz.


Dikkat penceresi otomobil kullanırken ki gibi görsel olarak 3 boyutlu olabilir.  Dikkat penceresi yalnızca görsel değildir.  Soyut bir konuya dikkat ederken ilişkilendirme derinliği yüksek olan bölge dikkat penceresini oluşturur. 


Bir problem çözerken dikkat problemin çeşitli yönlerine ve bunlarla ilişkili konulara yoğunlaşır.  İlişkilendirme derinliği ve miktarı dikkat penceresinin büyüklüğünü belirler.


Hava Trafik Kontrolü gibi kritik görevlerde, ciddi problemlerle karşılaşan kontrolör yalnızca problemi çözmekten öte, sorun bitip geri döndüğünde dikkat penceresini yeniden yönlendirmek, başka konulara ışık tutmak, dikkatini yönlendirmek zorunda kalır.


Yapılan deneyler, dikkat penceresinin çok daraldığı durumlarda, aynı ekran içinde bile yer alan nesnelerin görülmeyebildiğini ortaya koymuştur.


Durum farkındalığı kullanılan dikkat penceresinin büyüklüğünün takibini gerektirir.