Acil Durum Yönetimi için Teorik bir Zemin - 4

 

Acil Durum Yönetimi için Teorik bir Zemin - 4

A theoretical basis for emergency management - 4

 

Sistemin Bir Modeli Olmalı

There must be a model of the system

 Buradaki model kelimesi askeri bağlamlarda “durumsal farkındalık” olarak adlandırılır.  Durumsal farkındalık neyin gerçekleşmek üzere olduğunun bir fikri hakkında bir genel görüş sahibi olmayı içerir.

Tıpkı bir süreç kontrol bağlamında uygun eylem dizisini seçmek için gereken bir modeli  seçmeye ait bilgi gibi.

Brehmer (1994a) says that in military contexts, the term ”situational awareness” is often used to denote what is here called a model. He says that situational awareness involves having an overview of the situation with some idea of what is about to happen. He says further that it is thus the kind of knowledge that is required to choose an appropriate course of action, just as the model is what is required to choose the appropriate course of action in, say, a process control context.

 Kısa zaman ölçeğinde hareket eden karar vericiler modellerini ya da durumsal farkındalıklarını tecrübeden edinirler.  Tecrübe tipik durumlara ve bu durumlarda olası eylemlere ilişkin kısa ve öz eylem planlarını oluşturmuştur.  Öz bilgi karar vericinin esinsel  olarak kullandığı şeydir.

Decision makers acting in short time scales according to Klein's model RPDM (as discussed above) have got their models or situational awareness mostly from experience. The experience has built up integrated and tacit models of typical situations and possible courses of action in these situations. This ”tacit knowledge” is what the decision maker uses in an intuitive way.

 Daha uzun zaman ölçeklerinde karar vericinin işi daha kısa zaman ölçeklerinde çalışan karar vericilerin eşgüdümünü sağlamaktır.  Durumlar çoğunlukla çok karışıktır ve seyreklikle  tecrübe ile tanımaya dayandırılabilecek tipik durumlardır.  Karar vermek işi o işle ilgili zihinsel işten oluşur.  Burada iş hem o andaki hem de öngörülen olası koşulların zihinsel temsillerinden oluşur.

The decision makers’ work on longer time scales often means co-ordinating decision makers working on shorter time scales. The situations are often very complex and are seldom typical situations which can be a base for experience and recognition. The decision work has to consist of mental work part of that work. In this the work consists of forming mental representations of both present conditions and anticipated possible conditions.

 Zihinsel Modelleme olark Acil Durum Yönetimi

Emergency management as cognitive modelling

Daha uzun zaman ölçeklerinde yönetimi karışıklık, dinamiklik ve kapalılık ile ilgili, kısa zaman ölçeklerinde ise yönetimi çok sayıda karar vericinin eşgüdümü ile ilgili olarak görmek mümkündür.

The conclusion of the reasoning above is that it is possible to see management concerning the coping with complexity, dynamics and opaqueness in longer time scales and concerning co-ordination of several decision makers working in shorter time scales as cognitive modelling.

...Yönetim işi karışıklık, dinamiklik ve kapalılık ile farklı somut ve pratik açılardan baş edebilmek için modeller yapmaktan oluşur.  Bütün durumun kısa ve uzun dönemde ölçeğini belirlemek, farklı dönemlerdeki eylem planlarını, genel bir amaç ve ona ulaşmak için farklı hedefleri, farklı kuruluşların imkanlarını, farklı kurtarma kuruluşlarının eşgüdümünü vb. belirlemek ile ilgilidir.

The management work consists of forming models for coping with complexity, dynamics and opaqueness in different concrete and practical aspects. It concerns for example the sizing up of the whole situation in the short and long term, an over-all aim and different goals in order to reach the over-all aim, courses of action in different periods of time, different organisations’ resources, co-ordination of different rescue organisations, etc.

 

References:

[1] Brehmer, B. (1987). System Design and the Psychology of Complex Systems. From: Empirical Foundations of Information and Software Science III. Edited by Jens Rasmussen and Pranas Zunde. Plenum Publishing Corporation.

[2] Brehmer, B. (1994a). Dynamic Decision Making: a Paradigm for the Study of Problems of Command and Control? Manuscript to a report. FOA.

[3] Brehmer, B. (1994b). Distributed Decision Making in Dynamic Environments. Manuscript to a report. FOA.

Klein, G. Calderwood, R. Clinton-Cirocco, A. (1986). Rapid Decision Making on the Fire Ground. Proceedings of the human factors society - 30th annual meeting - 1986.

[4] Klein, G. A. (1993). A Recognition-Primed Decision (RPD) Model of Rapid Decision Making. In Klein, Orasanu, Calderwood, Zsambok 1993: Decision Making in Action. Models and Methods. Ablex Publishing Corporation. Norwood. New Jersey.

[5] Klein, GA. Orasanu, J. Calderwood, R. Zsambok, CE. (1993). Decision Making in Action: Models and Methods. Ablex Publishing Corporation. Norwood. New Jersey.  Larsson, L. Nohrstedt, SA. (1994). ”Det ser verkligen illa ut...” Kommunikationsproblemi samband med Estoniakatastrofen. Styrelsen för psykologiskt försvar. Stockholm (in Swedish).