Acil Durum Yönetimi için Teorik bir Zemin - 2

 

 

Acil Durum Yönetimi için Teorik bir Zemin - 2

 

A theoretical basis for emergency management - 2

 

Bir Hedef Var Olmalı

There must be a goal 

Kısa bir zaman ölçeğinde çalışmak çoğunlukla ağır zaman baskısı altında olmak anlamına gelir.  Farklı hedefleri tartmak için zaman yoktur. ... Karar verici, durumu tanıma ve uygun bir şekilde sınıflandırmaya bağımlıdır.  Durumu tanıdığında durumun hangi yoldan baş edileceğini bilir.

To work in a short time scale mostly means to work under hard time pressure. There is no time to evaluate different goals. ... The decision maker is dependent on recognition and classifying the situation in an appropriate way. When he or she recognises the situation he or she knows the way in which such situations usually are coped with.

İki zihinsel süreç öne çıkar.  İlki durumun değerlendirilmesi.  Bu, tanıma temelinde yapılır.  Bundan sonra eylem planının  zihinsel canlandırması yer alır.   Eğer bu, iyi gözükürse karar verici harekete geçer.  Hareketin dikkatli bir tahlili yapılmaz.  Eğer  eylem planı iyi gözükmezse bir başka olası eylem planı seçilir.  Bu şekilde karar verici geçerli tahmin edilecek bir alternatif buluncaya kadar sıradan sıradan hareket eder.  Bu muhakemesel faaliyetin dayanağı daha önceki tecrübeler ve tanınmadır.

Klein brings out two mental processes. The first is an evaluation of the situation. This is done based on recognition. After that there is a mental simulation of a course of action.  If this seems to be good the decision maker acts. He or.she makes no careful analyses of several alternatives of action. If the course of action does not seem to be good another possible course of action is chosen. In this way the  decision maker act sequentially till he or she finds an alternative which is estimated as functional. The basis for this cognitive activity is earlier experiences and recognition.

Bu tür karar verme hızlı ve sezgiseldir.  Karar verici genellikle, durumla ve aktörlerle doğrudan temashalindedir.  Neredeyse anında geri bildirim sahibi olacaktır.

This kind of decision making is rather rapid and intuitive. The decision maker is usually in direct contact with the situation and the actors. He or she will have almost direct feedback.

Daha uzun zaman ölçeklerindeki karar işlerinde hedefler ve stratejiler oluşturmak için daha fazla zihinsel çalışmaya ihtiyaç vardır.  Büyüklük belirleme  daha dikkatli olmalı.  Karar verici varsayımsal temsilleri öngörmek ve onlarla çalışmalıdır.  Zihinsel modellerin bilgi akışındaki gecikmeleri dikkate almalıdır.

In decision work in longer time scales there is a need of more mental work in forming goals and strategies. The size up has to be more careful. The decision maker has to anticipate and work with hypothetical mental representations. He or she also must compensate delays in the flow of information with mental models.

Bu muhakemesel modelleme işinde karar verici karar vericilerin hepsinin zihinsel durumlarını da koordine etmelidir.  Farklu zaman ölçeklerinde çalışan diğer karar vericilerin modellerinin hepsini koordine eden, içeren ve destekleyen bir model oluşturmalıdır.

In this cognitive modelling work the decision maker also has to co-ordinate the mental situations of other decision makers. He or she has to form a model, which co-ordinates, includes and gives support to all models of the other decision makers working in different and shorter time scales.

References:

[1] Brehmer, B. (1987). System Design and the Psychology of Complex Systems. From: Empirical Foundations of Information and Software Science III. Edited by Jens Rasmussen and Pranas Zunde. Plenum Publishing Corporation.

[2] Brehmer, B. (1994a). Dynamic Decision Making: a Paradigm for the Study of Problems of Command and Control? Manuscript to a report. FOA.

[3] Brehmer, B. (1994b). Distributed Decision Making in Dynamic Environments. Manuscript to a report. FOA.

Klein, G. Calderwood, R. Clinton-Cirocco, A. (1986). Rapid Decision Making on the Fire Ground. Proceedings of the human factors society - 30th annual meeting - 1986.

[4] Klein, G. A. (1993). A Recognition-Primed Decision (RPD) Model of Rapid Decision Making. In Klein, Orasanu, Calderwood, Zsambok 1993: Decision Making in Action. Models and Methods. Ablex Publishing Corporation. Norwood. New Jersey.

[5] Klein, GA. Orasanu, J. Calderwood, R. Zsambok, CE. (1993). Decision Making in Action: Models and Methods. Ablex Publishing Corporation. Norwood. New Jersey.  Larsson, L. Nohrstedt, SA. (1994). ”Det ser verkligen illa ut...” Kommunikationsproblemi samband med Estoniakatastrofen. Styrelsen för psykologiskt försvar. Stockholm (in Swedish).