Sunday, September 05, 2021

Çerçeve(Frame) ile Şema(Schema) arasındaki ilişki üzerine

 

2021 Sep Çerçeve(Frame) ile Şema(Schema) arasındaki ilişki üzerine

 

Gerçekliği tecrübe edişimiz mükemmel değil. Gerçekliğin ne olduğuna dair yanlış algılarımız olabilir. Gerçekliği olduğu gibi algılamadığımızı anlamak gerçekten önemlidir. Beynimiz, arzularımızı veya beklentilerimizi karşılamak ve insan olarak sınırlarımızı telafi etmek için biz farkına varmadan gerçeklik algımızı eğip büker. Ve geçmiş deneyimlerimizi kullanarak bilinçli olmayan boşlukları doldururlar. Yanılsamalar, zihnimizdeki fizyolojik veya psikolojik çerçevelerden kaynaklanır.

 

Çerçeveler ve şemalar, beynimizin işleyişinde temel unsurlar olarak bulunur. Çerçeveleri ve şemaları açıklayan birçok metin var. Bunları incelediğimde, konu bir bilgisayar sistem mimarisi bakış açısıyla incelendiği takdirde daha iyi bir kavrayışa ulaşılabileceğini fark ettim. Örneğin, Michael Lee Wood, Dustin S. Stoltz, Justin Van Ness ve Marshall A. Taylor, “Şemalar ve Çerçeveler” adlı makalelerinde çerçeveyi şu şekilde tanımlamaktadır:

 

“Çerçeveler, kısmen belirli şema kümelerini harekete geçirerek bireylerden belirli tepkiler uyandıran (bedenler ve ayarlar dahil) maddi nesnelerin durumsal topluluklarıdır.” [1]

Frames are situational assemblages of material objects (including bodies and settings) that evoke certain responses from individuals, in part by activating particular sets of schemas.[1]

 

Bilgisayar mimarisi açısından:

1- Çerçeve, bir koşul oluşturan nesnelerin bir koleksiyonudur.

2- Çerçeve bir tetikleyicidir

3- Çerçeve, çerçevenin koşulu yerine getirildiğinde bir bağlamı (bir partisyonu hazırlar) ve içindeki bir şemayı (bir nesneyi deploy eder) tetikler

 

Bir çerçeve, bir kimliği/nesneyi tetikleyebilir. Örneğin, bir öğretmen çerçevesi, bir kişi nesnesinden anlamsal olarak miras alınan ve ilgili örneklemeye “öğretmenlerim” vb. sahip olabilen bir öğretmen nesnesini instantiate edebilir, vb.

 

Örnek bir etkileşim olarak (person, bends his head, your teacher) ---> return his salute.

1-       If a person bends his head when looking at you

2-       If you know that person is your teacher

3-       You return his salute

Çok kabaca şu olaylara neden olur:

1-        (an event frame is triggered)--->respond schema

2-       (respond schema:what action) ===> visualFrame

3-       visualFrame --->  personOBJ                  

4-       (personOBJ ===> whoFrame )

5-       (whoFrame ===> myteacherOBJ )

6-       visualFrame ===>  doesWhatOBJ

7-       doesWhatOBJ --->behaviourOBJ

8-       behaviourOBJ:giveSaluteMETHOD

 

 

               

Burada visualFrame hem personOBJ'yi hem de doWhatOBJ'yi tetikler. Karşılığında bu nesnelerin her ikisi de kimin ve neyin yanıt verdiğini bulmak için çerçeveleri çağırır. Bu, çerçevelerden , başarı veya başarısızlıkla sınırlı bir LOOP davranışı gerektirir.

 

Bir çerçeve nasıl yürütülür?

Bir çerçeve, durumunu tekrar tekrar kontrol eden bir döngü eyleminin parçası haline gelir. Bir çerçeve konuşlandırıldığında, çerçeve koşulu şu koşulun sağlandığı ana kadar tekrarlı olarak kontrol edilir:

1- başarı ile bitirilip yerine getirilir

2- mevcut verilerin sonuna kadar başarısız olur

3- belirli bir sürenin dolmasına rağmen çalışmaz

4- daha yüksek öncelikli bir çerçeve veya görev devreye alınması gerekir. Bu, ya geçerli çerçeveyi iptal eder ya da uykuya geçmesine neden olur - bir bekleme koşulu.

 

Bir çerçeve aynı anda birden fazla çalışamaz.


1-      Rabbit-duck illusion [2]




 2- İki farklı hayvan görebilirsiniz ama ikisini aynı anda göremezsiniz.

3- Pratik yaparsanız, her ikisini de bir resmin yarı hayvanları olarak görebilirsiniz, ancak tamamen aynı anda değil..

 

Aynı anda birden fazla çerçeve çalışabilir.

1-Araba kullanmak, otomatik işlemlerle çağrılan birçok çerçeve kullanır.

2-Otomobil sürerken müzik dinlerseniz VisualFrame aniden tepki vermenize neden olabilir.

 

Otomatik olarak yerleştirilen yerleşik çerçeveler (görsel çerçeveler) ve manuel veya otomatik olarak dağıtılan (yürüme, yemek yeme) öğrenilmiş çerçeveler (sürüşle ilgili) vardır.

 

Teyakkuz/önlem vb. ilgili bağlamlarda konuşlandırılan çerçevelerdir. Bu çerçeveler, acil durumun karakterine göre tetiklenebilecek bir içerik veya nesne bölümü hazırlar. Bir bağlam, sürekli olarak yinelenen bir döngü ile içindeki nesneler/yöntemlerle ilgili çerçeveleri sağlar.

 

“Çerçeveler, bireysel aktörlerin sahip olduğu açıkça belirgin muhakemesel nesnelerdir; onlar bireylerin yaşam alanlarındaki olayları "yerleştirmelerini, algılamalarını, tanımlamalarını ve etiketlemelerini" sağlayan ve “sürekli muhakeme, yorumlama ve sunum kalıpları. . . sembol işleyicilerin rutin olarak söylemi organize ettiği 'yorum şemaları'dır” [3]

 

Çerçevelerin kendileri nesnelerdir, dolayısıyla yorumlayıcı şemalardır. Ama çerçeve dediğimizde büyük ihtimalle bir örneğinden bahsediyoruz. Çerçeve nesnesi “çerçeve modelleri” olarak adlandırılır ve ilgili çerçeveler bunun örnekleridir. Çerçeveler yorumlayıcı şemalardır. Çerçeveler ve şemalar nesnelerin örnekleridir, dolayısıyla her ikisinin de öznitelikleri ve yöntemleri vardır. Ancak çerçeveler çok daha sabit ve özel karaktere sahiptir. Örneğin, bir nesnenin içinde birçok koleksiyona sahip olabileceği halde çerçevenin kendi  tetiklenme koşulunu tanımlayan yalnızca bir koleksiyonu vardır. Oysa bir şemada birçok ilgili koleksiyon olabilir.

Çerçeveler, şemalardan veya normal nesnelerden farklı bir yerde bulunacaktır. Çerçeveler bir döngü içinde sürekli olarak denenir oysa özyineleme(recursion) durumu dışında bir şema bir kez çalıştırılır. Bu, çerçevelerin Thalamus gibi bir yerde konuşlandırılması/yerleştirilmesi olasılığına yol açarken, şemalar dış kortekste bulunabilir???. Ancak beynin farklı işleyen bölümleri tarafından konuşlandırıldıkları/kontrol edildikleri kesindir. Bunun, nesnel testler tarafından denenmesi gereken bir düşüncedir.

 

REFERENCES:

[1] Michael Lee Wood, Dustin S. Stoltz, Justin Van Ness, and Marshall A. Taylor, “Schemas and Frames”,

Sociological Theory 2018, Vol. 36(3) 244–261 © American Sociological Association

[2] rabbit-duck illusion, https://en.wikipedia.org/wiki/Rabbit%E2%80%93duck_illusion

[3] Snow, David A., E. Burke Rochford, Steven K. Worden, and Robert D. Benford. “Frame Alignment

Processes, Micromobilization, and Movement Participation.” 1986 American Sociological Review 51(4):464-81.