Monday, February 19, 2018

İş Süreci Belleği


İş Süreci Belleği

Ayakkabınızı nasıl bağlayacağınızı düşünmezsiniz,
Çatal kaşık kullanarak nasıl yemek yiyeceğinizi,
Yazı yazmayı, gazete okumayı,
Bisiklete nasıl bineceğinizi düşünmezsiniz.

Bu işleri yapmayı çocukken
Bir kere öğrendikten sonra
Hiç düşünmeden yaparsınız.

Çünkü bu işlem dizileri uzun vadeli belleğin
İş süreci belleği(procedural memory)
Kısmına yazılır.

Bir işlem dizisinin uzun vadeli belleğe
Yazılması için öğrenilmesi, çok defa
Tekrar edilmesi ya da
Bellekte zaten var olan işlem
Ya da bilgilerle ilişkilendirilmesi gerekir.

Otomobil kullanmayı, uçak, iş makinesi
Vb her türlü araç ve gereç kullanmayı
Bu şekilde öğreniriz.

Kullanılan her iş süreci, kendiliğinden
Tazelenir.  Bu bir anlamda orjinal
İş sürecinin o anın gereklerine göre
İş süreci belleği içinde
değişime uğramasıdır. 
Belleğe her erişim onu bozma değiştirme
Riskini de taşır.

Belirli işlem dizilerini sürekli tekrar
bir yandan bellek içeriğini tazeler
öte yandan yaratıcılığı ve esnekliği
azaltır, Hava Trafik Kontrolörü ve pilotların
uyanıklığını azaltıp yavaşlatır.  

İş Süreci Belleğine yazılmış bir eylem
Ya da iş kolay kolay silinmez.  İlk okulda
Oynadığınız bir oyun hemen aklınıza
Gelmez ama okula gidip o ortama girince
Hatırlarsınız.  Çünkü bilgi silinmemekle
Birlikte ona erişim yolları silinmiştir.

Uzun dönem bellekte bir iş dizisini silmek
İsterseniz, onun yerine geçecek ya da onunla
Karışacak bir başka işi öğrenmelisiniz.
Örneğin araba değiştirdiğinizde
Eski arabanızı nasıl kulandığınızın ayrıntılarını
Unutursunuz.

İş süreci belleğinin varlığı,
 beynin işleyişinin ve zihnin
Ne kadar büyük ölçüde belleğe
Dayandığını gösterir.

İş süreci belleği zihnin otomatik süreçlerini
Destekler.  Bilinçaltımızın otomatik olarak
Yaptığı işlerin programları iş süreci belleğinde
Yazılıdır.

İş süreci belleğinde yazılı işler otomatik olarak
Ya da istek ve irade (volution) ile
Çağrılıp çalıştırılabilirler.  Bilinçli olarak
Otomatik süreçleri koşullamak ve
Ayarlamak mümkündür.

Görev listesi(task set) ve intention(niyet)
Belirleyerek, otomatik süreçlerin tetiklenmesi
Önceden koşullanabilir.  Bu koşullamanın
Sık sık yapılması acil durumlara karşı
Hazır olmayı, esirgeyiciliği (vigilance)
Arttırır.

KAYNAKLAR:
1 - The Human Memory,  http://www.human-memory.net/types.html , 2010
2- Jason M. Chein , Controlled & automatic processing: behavior, theory, and biological mechanisms Walter Schneider, Elsevier, Cognitive Science, 2003
3- Jennifer McBride, Frédéric Boy, Masud Husain and Petroc Sumner, Automatic motor activation in the executive control of action, NCBI Resources, Frontiers in Human Neuroscience, 2012